FAQ

Jest formą radioterapii, z użyciem zewnętrznej wiązki promieniowania jonizującego, do której wytworzenia używany jest sprzęt o dużej mocy (250 MeV). Dokładnie zaplanowana wiązka promieniowania protonowego przenika ciało pacienta docierając do głęboko położonych guzów i zabija komórki rakowe pozostawiając otaczające je zdrowe tkanki bez uszkodzeń.

W radioterapii konwencjonalnej, używana jest wiązka promieniowania rentgenowskiego. Wiązki promieniowania rentgenowskiego przenikają tkanki nowotworowe (guz) niszcząc zarówno zdrowe jak i chore obszary wzdłuż przenikania wiązki. Wiązki protonowe, dzięki swoim właściwościom, wnikają w ciało pacjenta, deponując swoją największą energie w obszarze tarczowym (obszarze guza) co znacząco ogranicza zniszczenia w obrębie tkanek zdrowych lub organów krytycznych (organów zdrowych położonych w bezpośrednim sąsiedztwie guza).

Dzięki właściwościom fizycznym i biologicznym oraz porównywalnej skuteczności radiobiologicznej terapia protonowa wykazuje wiele korzyści istotnych w leczeniu praktycznie wszystkich nowotworów, które nie są miejscowo zaawansowane i które były leczone za pomocą konwencjonalnej radioterapii fotonowej. Terapia protonowa wiąże się ze znacznie mniejszym napromienianiem zdrowych tkanek otaczających guz. W przypadku niektórych konkretnych wskazań zalety protonów są bardzo istotne. Są to nowotwory złośliwe, nowotwory okolicy kręgosłupa, guzy podstawy czaszki, nowotwory gruczołu krokowego, nowotwory głowy i szyi oraz nowotwory płuc. Odrębną, główną grupę wskazań stanowią guzy lite (zlokalizowane) u dzieci. Stosowaniu konwencjonalnych metod napromieniania u dzieci mogą towarzyszyć skutki uboczne radioterapii, które są szczególnie niepożądane zwłaszcza w okresie wzrostu (zaburzenia wzrostu, zaburzenia oddychania itd.).

Terapia protonowa może mieć zastosowanie u dzieci z guzami mózgu, głowy i szyi, rdzenia kręgowego, serca, płuc, lub innych obszarów wrażliwych na promienowanie, ponieważ wiązka protonowa może dotrzeć bezpośrednio w obszar guza. z wykorzystaniem protonoterapii mogą być leczone następujące nowotwory wieku dziecięcego:

 

Ośrodkowy układ nerwowy (OUN):

• glejaki (glioma),
• gwiaździaki (astrocytoma),
• guzy nerwu wzrokowego (optic nerve tumours),
• wyściółczaki (ependymoma),
• śródczaszkowe nowotwory germinalne (intracranial germ cell tumors),
• rdzeniaki (medulloblastoma),
• szyszyniaki (pineoblastoma),
• prymitywne nadnamiotowe nowotwory neuroektodermalne  (PNET-Primitive neuro-ectodermal tumor),
• oponiaki (meningioma),
• guzy mózgu z zajęciem podwzgórza  (craniopharyngioma),
• guzy gałki ocznej (eye tumor),
• siatkówczaki (retinoblastoma),
• naczyniówki guzy splotu (choroid plexus tumors),
• guzy przysadki (pituitary tumors),
• nerwiak akustyczny (acoustic neuroma).

 

Ponadto:

• nerwiak niedojrzały (neuroblastoma),
• mięsak mięśni poprzecznie prążkowanych (rhabdomyosarcoma), kostniakomięsak (osteosarcoma)
• mięsak Ewinga (Ewing’s sarcoma)
• mięsak tkanek miękkich  (soft tissue sarcoma)
• niektóre chłoniaki (lymphoma)

Koszt leczenia ustalany jest na podstawie indywidualnego planu leczenia (na który składa się m.in. liczba zastosowanych frakcji napromieniania). Koszt leczenia jest podawany pacjentowi przed rozpoczęciem leczenia. W Europie koszt leczenia kształtuje się pomiędzy 16.600 Euro – 70.000 Euro (70.000 Funtów Brytyjskich) (plus koszty utrzymania na miejscu, leczenie realizowane jest w trybie ambulatoryjnym z wyjątkiem dzieci).

Na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2016 roku (Dz.U. z 2016 r. poz. 855) oraz Obwieszczenia Ministra Zdrowia z dnia 31 grudnia 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego Dz.U.2021 poz.290 refundowane wskazania do radioterapii protonowej nowotworów poza narządem wzroku obejmują:

1.  nowotwory podstawy czaszki i okolicy okołordzeniowej wieku dorosłego: struniak i chrzęstniakomięsak (kod ICD-10: C41) – stan po niedoszczętnym leczeniu operacyjnym lub brak możliwości leczenia operacyjnego guza pierwotnego lub wznowy, oraz mięsaki tkanek miękkich i kości wieku dziecięcego (kod ICD-10: C41 i C49) – przypadki o lokalizacji okołooponowej, podstawy czaszki i okolicy przykręgosłupowej,
2. Nowotwory zatok obocznych nosa: czerniak złośliwy, nerwiak węchowy zarodkowy, rak gruczołowo-torbielowaty, rak śluzowo-naskórkowy, rak niezróżnicowany (kody ICD-10: C30, C31) – stan po niedoszczętnym leczeniu operacyjnym lub brak możliwości leczenia operacyjnego guza pierwotnego lub wznowy,
3. Nowotwory wieku dziecięcego wymagające napromieniania  osi mózgowo-rdzeniowej (kod ICD-10: C71) – nowotwory zarodkowe: rdzeniak płodowy i inne prymitywne nowotwory ektodermalne (PNET), szyszyniak zarodkowy, złośliwy wyściółczak z udokumentowanym rozsiewem do płynu mózgowo-rdzeniowego, rak splotu naczyniówkowego,
4. nowotwory wieku dziecięcego wymagające napromieniowania osi mózgowo-rdzeniowej (kod ICD-10:  C-71) nowotwory zarodkowe: rdzeniak płodowy i inne prymitywne nowotwory ektodermalne (PNET),  szyszyniak zarodkowy, złośliwy wyściółczak z udokumentowanym rozsiewem do płynu mózgowo-rdzeniowego, rak splotu naczyniówkowego
5. wysoko zróżnicowane glejaki (WHO G1 i G2, kod ICD-10: C71) – przypadki wymagające radioterapii o przewidywanej znacznej korzyści oszczędzenia narządów krytycznych w stosunku do radioterapii fotonowej,
6. nowotwory wieku dziecięcego podstawy czaszki i okolicy okołordzeniowej: struniak lub chrzęstniakomięsak (ICD-10: C41),
7. nowotwory wieku dorosłego o lokalizacji okołooponowej, podstawy czaszki i okolicy przykręgosłupowej: mięsaki tkanek miękkich i kości (ICD-10: C41  lub C49)
8. rak gruczołowo-torbielowaty gruczołów ślinowych (ICD-10: C06) wymagający radioterapii w okolicy podstawy czaszki – stan po leczeniu operacyjnym i brak możliwości leczenia operacyjnego guza pierwotnego lub wznowy,
9. nawrót miejscowy nowotworów obszaru głowy i szyi po radykalnej radioterapii wymagający ponownego napromieniania radykalnego

Terapia protonowa od  30 września 2016 r. jest świadczeniem dostępnym w naszym kraju realizowanym przez Centrum Onkologii Instytut w Krakowie w porozumieniu z Centrum Cyklotronowym Bronowice jednakże tylko dla wybranych wskazań klinicznych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra i tylko wobec dorosłych. Brak możliwości leczenia dzieci.  Zdrowia z dnia 6 czerwca 2016 roku (Dz.U. z 2016 r. poz. 855).

 

Istnieje możliwość ubiegania się o pokrycie kosztów leczenia przez płatnika publicznego Narodowy Fundusz Zdrowia w sytuacji gdy podjęcie leczenia nie jest możliwe w Polsce (kolejka, brak miejsc, inne powody) ale tylko dla ww. rozpoznań.

 

W tym celu należy złożyć wniosek do Prezesa NFZ o przeprowadzenie leczenia lub badań diagnostycznych poza granicami kraju oraz pokrycie kosztów transportu do miejsca udzielenia świadczenia. W rozporządzeniu załączono wniosek (załącznik nr 2).

 

Wniosku szukaj tutaj: http://dziennikustaw./gov.pl/du/2014/1551/1 lub tutaj http://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/nasze-zdrowie-w-ue/leczenie-planowane-wymagajace-uprzedniej-zgody/

 

Transport musi być uzasadniony klinicznie nie tylko z przyczyn ekonomicznych.

 

Wniosek wypełnia wnioskodawca (Pacjent) lub inna osoba określona w art 42 j Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 Nr 164 poz 1027 z poźn. zm.) a także (część III wniosku) specjalista radioterapii onkologicznej o tytule dr n med., dr hab. lub profesora – lekarz ubezpieczenia zdrowotnego tj. posiadający kontrakt z NFZ lub zatrudniony w placówce (podmiocie leczniczym) posiadającej kontrakt z NFZ.

 

Proszę pamiętać aby wszystkie pola wniosku były poprawnie wypełnione – aby wniosek nie był odrzucony z przyczyn formalnych.

 

Istotne jest wskazanie zagranicznego podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych – osoby do kontaktu – adresu mailowego, nr telefonu kontaktowego – to należy do lekarza kierującego wypełniającego wniosek w części III. Istotą wniosku jest wskazanie szczegółowego zakresu leczenia – to przesądza często o decyzji Prezesa i opinii konsultantów.

 

Istotne jest również dlaczego we wskazanym miejscu a nie w kraju, lub innej jednostce.

 

Wniosek następnie opiniuje konsultant wojewódzki w dziedzinie radioterapii onkologicznej (cześć IV), a na wniosek Prezesa NFZ (jeśli widzi taką potrzebę) również konsultant krajowy w dziedzinie radioterapii onkologicznej. Załączone do wniosku dokumenty medyczne, w języku innym niż polski, wymagają tłumaczenia (nie musi być tłumaczenie przysięgłe).

 

W międzyczasie NFZ kontaktuje się z jednostką leczącą w kwestii kosztów świadczenia, jednakże tylko dla wskazań wymienionych w rozporządzeniu MZ, z uwagi na fakt, że cyklotron w Centrum Cyklotronowym w Bronowicach zakupiony został z dotacji – ośrodek w Polsce nie ma możliwości realizacji świadczeń odpłatnie co znacząco utrudnia pacjentom skorzystanie z protonoterapii we własnym zakresie).

 

Proszę pamiętać aby w przypadku chęci konsultacji z Centrum Terapii Protonowej poza granicami kraju najpierw wysłać dokumenty do danego Centrum a a następnie do NFZ (lub jednocześnie do obu miejsc) albowiem często NFZ zadaje pytanie w kwestii kosztów pacjenta którego Centrum Terapii Protonowej nie konsultowało gdyż pacjent nie zgłosił się do Centrum Terapii Protonowej z prośbą o konsultację – co znacząco wydłuża proces oceny klinicznej.

 

Uzyskanie zgody jest podstawą do sfinansowania świadczenia przez NFZ. Lista kontaktowa do konsultantów wojewódzkich i konsultanta krajowego dostępna na stronie Polskiego Towarzystwa Onkologicznego

 

https://pto.med.pl/onkologia_w_polsce/konsultanci_krajowi_i_wojewodzcy.

 

Osobą udzielającą informacji dot. ww. procedury przez NFZ jest:

 

Kinga Lenartowicz

 

Wydział Leczenia za Granicą DWM Centrali NFZ

 

tel. 22 574 19 29, 574 19 88, 572 63 69, 572 61 53

 

e-mail:

 

ul. Rakowiecka 26/30, 02-528 Warszawa

Niestety nie mamy wpływu na tempo podejmowanych decyzji przez NFZ. Możemy złożyć w imieniu Wnioskodawcy na podstawie udzielonego pełnomocnictwa.

Tak, zgoda Prezesa NFZ jest wystarczająca aby podjąć leczenie wobec pacjenta. Zgoda podejmowana jest w oparciu o sytuacje faktyczną pacjenta (zdrowotną oraz czas oczekiwania na leczenie w kraju np. zbyt długa kolejka do terapii protonowej), jak również w oparciu o opinię konsultanta krajowego lub i wojewódzkiego w dziedzinie radioterapii onkologicznej. Kwestie finansowe rozliczane są między płatnikami na podstawie formularz S2/E112.